Photo credit: Unsplash
Vasiyetname tek taraflı bir hukuki işlem olduğundan vasiyetçi vasiyetnamesinden istediği zaman serbestçe dönebilir. Vasiyetçi hiçbir zaman dönmeyeceğini beyan etse dahi dönme hakkını kaybetmez, bu haktan feragat edilmesi mümkün değildir.
Vasiyetnameden dönme 3 şekildedir:
1) Açık Dönme:
TMK m.542 uyarınca vasiyetçinin sonradan yaptığı bir ölüme bağlı tasarrufla (vasiyetname veya miras sözleşmesi) daha önce yaptığı ölüme bağlı tasarruftan döndüğünü açıkça beyan etmesi mümkündür.
Vasiyetnameden dönme tasarrufu önceki vasiyetnamenin yapıldığı şekilde yapılmak zorunda da değildir. (örneğin ; resmi vasiyetnameden el yazılı vasiyetname ile de dönülebilir.)
Dönme tasarrufu geçerli ise artık ilk vasiyetname ortadan kalkar.
Dönmeden dönme halinde ise vasiyetçi dönmeden dönme tasarrufu ile ilk vasiyetnameyi yeniden geçerli kılma amacını açıklamışsa ilk vasiyetname yeniden geçerli hale gelir. Burada esas husus, vasiyetçinin gerçek irade beyanının ve isteğinin tespit edilmesinden ibarettir.
Aynı şekilde vasiyetnameden kısmen dönülmesi yani ölüme bağlı tasarrufların bir kısmının ayakta tutulup bir kısmından vazgeçilmesi de mümkündür.
2) Zımni Dönme:
Yapılmış olan vasiyetnameden sonraki ölüme bağlı tasarrufla zımnen de dönülebilir. Yani dönme iradesi açık olarak belirtilmemiş ama her iki tasarruf birbiri ile çelişmekte ise dönme iradesi olduğu karine olarak kabul edilir. Bu durumda sonraki vasiyetname öncekinin yerine geçer. (TMK m.544) Bu karinenin çürütülebilmesi mümkündür.
Burada önemli olan vasiyetçinin sonraki vasiyetname ile öncekinden dönmeyi mi yoksa bunu tamamlamayı mı amaçladığıdır. Zira amacı birinci vasiyetnameyi tamamlamak ise birinci vasiyetname ortadan kalkmaz ve her ikisi birlikte geçerli olur.
Ancak ortada bir şüphe varsa yani miras bırakanın iradesi tam olarak anlaşılamıyorsa dönme karinesi esası geçerlidir. Yani aksi ispat edilmediği takdirde sonraki vasiyetname ile öncekinden dönüldüğü kabul görmektedir.
Her iki vasiyetnamenin birlikte geçerli olması için sonraki vasiyetnamenin öncekini tamamladığının hiçbir kuşkuya mahal bırakmayacak şekilde anlaşılması gerekmektedir. Bu sebeple öncelik olarak vasiyetçinin gerçek iradesi bulunmalı ve vasiyetname yorumlanmalıdır.
3) Fiilen Dönme:
Vasiyetçinin vasiyetnamesini yok etmesi suretiyle (yakmak, yırtmak, yok etmek, okunamaz hale getirmek gibi) fiili olarak vasiyetnamesinden dönmesi de mümkündür.
Burada aranması gereken vasiyetçinin yok etme fiilinin var olması ve vasiyetçinin ölüme bağlı tasarrufundan dönme iradesinin olmasıdır.
Zayi edilmiş bir vasiyetname , vasiyetçinin hakimiyet alanında bulunursa (örneğin masasının çekmecesinde) bunun vasiyetçi tarafından yok edildiği farz olunmaktadır. Üçüncü bir kişi tarafından ya da kaza sonucu vasiyetnamenin söz konu hale geldiği iddia olunuyorsa bu iddiada bulunan ispatlamakla mükelleftir.
