Photo credit: Unsplash
Dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (“TCK”) 157. Maddesi kapsamında tanımlanmıştır.
“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.”
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için bir kimsenin başka bir kişiyi hileli davranışlarla aldatarak karşı tarafı zarara uğratması ve aynı zamanda kendine veya bir başkasına yarar sağlaması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile haksız çıkarın sağlanmış olması gerekmektedir. Şayet haksız çıkar elde etme yönünde hareket edilmiş ancak haksız çıkar elde edilememiş ise bu halde suçun teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilecektir.
Nitelikli Dolandırıcılık Nedir?
Suçun TCK’nın 158. Maddesinde belirtilen şekillerde işlenmesi halinde ise suçu işleyen kişiye üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası verilir. Nitelikli dolandırıcılık halleri madde kapsamında devamdaki şekilde sayılmıştır:
- Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle işlenmesi,
- Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle işlenmesi,
- Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle işlenmesi,
- Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi,
- Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak işlenmesi,
- Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi,
- Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi,
- Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında işlenmesi,
- Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle işlenmesi,
- Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla işlenmesi,
- Sigorta bedelini almak maksadıyla işlenmesi,
- Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle işlenmesi hallerinde nitelikli dolandırıcılık suçu oluşacaktır.
Dolandırıcılık Suçu Şikâyete Tabi Midir?
Şikâyete bağlı suçlar kanunda sınırlı sayıda sayılmıştır. Dolandırıcılık suçu bu suçlardan olmayıp, şikâyete tabi değildir. Suçun oluşması halinde savcılık re’sen veya ihbar ile birlikte soruşturma yürütecektir.
İstisna: TCK madde 159 uyarınca; “Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde, şikâyet üzerine, altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”. Bu maddede belirtilen şekilde oluşan dolandırıcılık suçu şikâyete tabidir.
Uzlaşma
Dolandırıcılık suçunun basit şekilde işlenme halinde suç, uzlaşma prosedürüne tabidir. Suçun nitelikli hali uzlaşmaya tabi değildir.
