Photo credit: Unsplash
Ayıplı Mal Nedir?
Ayıplı mal, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 8. Maddesi uyarınca şu şekilde tanımlanmıştır:
“(1) Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.”.
Madde metninden anlaşılacağı üzere malın teslim anında, taraflarca anlaşılan şekilde olmaması veya objektif olarak taşıması gereken özellikleri taşımaması halinde söz konusu mal ayıplı kabul edilecektir. Maddenin ikinci fıkrasında da ilk fıkra açılmış ve örneklendirme yapılmıştır. Bu halde ikinci fıkrada belirtilen şekilde teslim edilen mallar da ayıplı kabul edilecektir.
Malın Ayıplı Teslim Edilmesi
6502 sayılı Kanun’un 9/1. Maddesi uyarınca; “Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun olarak tüketiciye teslim etmekle yükümlüdür.”. Bu halde malın ayıplı teslimi söz konusu maddeye aykırı olacak ve satıcının hukuki sorumluluğu doğacaktır.
Alıcı, 6502 sayılı Kanun’un 11. Maddesi uyarınca, malı ayıplı teslim ederek satış sözleşmesine aykırı davranan satıcıya karşı devamdaki seçimlik haklarından birini kullanabilir:
- Alıcı, satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönebilir. Ödenmiş olan bedelin tümü derhâl tüketiciye iade edilir.
- Alıcı, satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme hakkına sahiptir. Bedelden yapılan indirim tutar, derhâl tüketiciye iade edilir.
- Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, Alıcı, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu hakkın yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Bu hakkın kullanılmasının satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Bu hakkın seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Hakkın süresinde kullanılmaması halinde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanabilir.
- İmkân varsa Alıcı, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme hakkına sahiptir. Bu hak üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu hakkın yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Bu hakkın kullanılmasının satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Bu hakkın seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Hakkın süresinde kullanılmaması halinde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanabilir.
Satıcı, tüketicinin tercih ettiği talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
Aksi kanunda veya taraflar arasında münakid sözleşmede düzenlenmemiş ise ayıplı maldan sorumluluk süreleri şu şekildedir:
- Ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıldır. İkinci el satışlarda ise satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan az olamaz.
- Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır. İkinci el konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise üç yıldan az olamaz.
Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
